U bent hier
Ik kan niet anders dan bekennen: in de vorige editie van ons magazine, hebben we ons laten meesleuren met de hype die duurzaamheid heet. Een journalistieke, redactionele fout begaan vanuit het idee dat we samen de wereld beter kunnen maken. Een uitschuiver zonder weerga, die aantoont dat als je maar genoeg (on)zin vertelt over een onderwerp, je heel veel mensen kan meenemen in je al dan niet utopische denkwereld. Helaas, driewerf helaas, de realiteit is niet zo mooi als geschetst. Een oorlogszuchtige Rus heeft ervoor gezorgd dat we onze meningen dringend en intens moeten herzien.
Uit de coronacrisis hebben we geleerd dat alle andere wereldproblemen naar de achtergrond verdwijnen als de bezorgdheid ineens moet worden gedeeld. We hadden duidelijk minder aandacht voor het klimaatprobleem dan pakweg medio 2019. Onze gezondheid werd bedreigd, maar niet zoals verwacht door het klimaatprobleem.
En dat de geschiedenis zich herhaalt, zullen we beginnen merken naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis die daaruit voortkwam/komt. We doken de eerste winter in waarin de gevolgen van die oorlog voelbaar zullen worden. Het zal een kwestie van overleven worden op korte termijn en dat gegeven valt niet onmiddellijk te rijmen met plannen voor de lange termijn. In het beste geval is de opgedane ervaring een basis voor een langetermijnoplossing.
Wanneer duur te duur wordt
In onze zoektocht naar meer duurzame energiebronnen en -gebruiken, hebben we de laatste jaren belangrijke vondsten gedaan. Zaken als nieuw ontwikkelde isolatiematerialen, warmtepompen, alternatieve energie en de opslag ervan, vonden hun weg in de wereld van de bouwmaterialen en -technieken. In hoeverre deze zaken op lange termijn ook hun diensten zullen bewijzen, is vooralsnog koffiedik kijken. Er zijn twijfels, grote twijfels, maar die worden bewust uit de media gehouden. Iedereen wordt ertoe aangezet om meer duurzame producten en middelen in te zetten. Vadertje Staat blijkt een gulle sponsor. Maar de geschiedenis leert dat die na verloop van tijd, die middelen terug haalt. Denk maar aan de groenestroomcertificaten en de tegemoetkomingen voor zonnepanelen. En dat binnenkort de gunstmaatregelen voor elektrische voertuigen ook op de schop zullen gaan, lijkt meer dan ooit waarschijnlijk. Elke crisis moet worden betaald en elk middel wordt dan goed.
Dat we over crisis spreken is dan weer het gevolg van een Rus die het nodig vond een stuk buurland te willen annexeren en een Europa dat (dure) olie op het vuur bleef gooien. Energie dreigde schaars te worden, producten moeilijker te vervoeren en te vervaardigen waardoor de prijs gestaag bleef stijgen. Mijn groot brood kostte een jaar geleden bij de lokale bakker 1,80 EUR; nu is dat 2,30 EUR geworden, een stijging met 27% terwijl mijn loon steeg met vier keer 2%, netjes afgeroomd door de belastingen.
Zo kregen we ook het verhaal van een onderneming, die in het voorjaar van 2021 startte met een nieuwbouw om, aan haar door de overheid gefinancierde taak, te kunnen blijven voldoen. De plannen, getekend in 2019 en 2020, bevatten energiebesparende- en duurzaamheidsmaatregelen. Kostprijs van het verhaal: om en bij de 16 miljoen euro. Sinds 2020 is de bouwindex gestegen met 20%, de index van de materialen met 30%. Gevolg, ondanks het feit dat er al heel wat facturen werden betaald, zal de kostprijs van de nieuwbouw oplopen tot meer dan 20 miljoen euro, 25% duurder dus. De meerprijs voor ecologische en duurzame materialen was ingecalculeerd, maar die worden veel duurder en nu rijst de vraag of de return on investment er nog komt en zo ja, wanneer die uiteindelijk zal komen.
Deze voorbeelden zijn een blindelingse selectie uit duizenden van dergelijke verhalen, die als slotakkoord meekrijgen dat alles te duur wordt om aan de goede intenties te (blijven) voldoen.
Misdadige greenwashing
De term ‘brainwashing’ heeft een gevoelige en negatieve weerklank. Maar wat gezegd van ‘greenwashing’, een term die terecht wordt gebruikt door Jean-Marc Vandersmissen, CEO van Oryx, het Gentse stadsontwikkelingsbedrijf dat instaat voor de realisatie van projecten als de Tondelier-site, het Lievehof, het Cotton Island en het prestigieuze Leiekouter aan de befaamde Kouter in Gent. In hun huidige project ‘Keizerpoort’ in Ledeberg, heeft de stadsontwikkelaar het gebruik van warmtepompen afgezworen wegens te duur, te sterk energyconsuming en te weinig duurzaam door hun korte, geschatte levensduur van 10 tot 12 jaar.
Vandersmissen bevestigt hiermee de stelling dat de overheid telkens ideeën gaat promoten (en sponseren) om dan te moeten vaststellen dat het gewenste effect uitblijft. Als iedereen zijn eigen warmtepomp gaat installeren, komen we ongetwijfeld in energienood, energie die nu al onbetaalbaar duur is. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de te lang ingeschatte levensduur en andere ongemakken zoals geluidshinder, die aanleiding kunnen geven tot heel veel wrevel.
Een welgemeende sorry
Het verhaal van Oryx is geen alleenstaand geval en verdient onze aandacht. Evenveel als de aandacht die duurzaamheid in onze vorige editie kreeg is onmogelijk. Nu al zal ik behoren tot een klasse die in de Coronaperiode gecatalogeerd werden onder de groep ‘Antivaxers’. Maar toch een welgemeende sorry voor de verheerlijking in onze vorige editie.